Όταν σκιστεί το Δέρμα

Όταν σκιστεί το δέρμα, ίσως να περάσει κάποιο διάστημα μέχρι να το επισκευάσουμε, αλλά ΑΜΕΣΑ πρέπει να το κόψουμε κυκλικά εσωτερικά με ένα κοπίδι.
Το σκισμένο δέρμα έχει ασύμμετρη τάση και αν το αφήσουμε όπως κόπηκε, κινδυνεύουμε να μας στραβώσει το χείλος του ξύλινου σώματος του Djembe.

Όταν το σχοινί δεν χρειάζεται αλλαγή

Λύσιμο & χαλάρωμα του σχοινιού

Αν το σχοινί είναι ικανοποιητικό, βρίσκουμε την άκρη του και ξεπλέκουμε τις οριζόντιες γραμμές.
Όταν φτάσουμε στις κάθετες, το βγάζουμε τελείως από το 1/4 των κόμπων και το υπόλοιπο, το χαλαρώνουμε μια παλάμη ανά κόμπο – αρκετά ώστε να μπορεί να βγει το κάτω στεφάνι (με το σκισμένο δέρμα) ανάμεσα από τα σκοινιά και να ξαναμπεί με το καινούργιο δέρμα.
Μετά συνεχίζουμε με την τοποθέτηση του δέρματος (βλέπε παρακάτω).

Όταν χρειάζεται αλλαγή σχοινιού

Αν το σχοινί είναι κακής ποιότητας ή σε κακή κατάσταση, είναι πολύ σοφό να το αντικαταστήσουμε.
Είναι πολύ δυσάρεστο να σπάσει ενώ έχεις κάνει όλη τη δουλειά και είσαι στο τελικό σφίξιμο. Κανένας έμπειρος μάστορας δεν θα έπαιρνε το ρίσκο. Σ’ αυτή τη περίπτωση βγάζουμε τελείως το σχοινί ή το κόβουμε απλά με ένα κοπίδι (και τα κάθετα και τους κόμπους κατά την κρίση μας) για να περάσουμε το καινούργιο

Η περιποίηση του ξύλου

Αυτή είναι μια καλή στιγμή για να ασχοληθούμε με το ξύλινο σώμα του οργάνου (π.χ. κόλλημα πιθανών ρωγμών, βελτίωση της καμπυλότητας του χείλους του οργάνου, ώστε να είναι πιο φιλικό στο χέρι, προστασία ενάντια στο σαράκι, πέρασμα με λάδι ή beurre de Carite ή βερνίκι για αντοχή στην ξηρασία κ.λπ.).

Τα στεφάνια

Αφού έχουμε βγάλει το σχοινί, κόβουμε ό,τι ύφασμα ήταν πιθανόν τυλιγμένο γύρω από τα στεφάνια για να τα ελέγξουμε.
Ανάλογα με το μέγεθος του οργάνου και το δέρμα, το στεφάνι πρέπει να έχει τουλάχιστον 7mm διάμετρο.
Δοκιμάζουμε τη διάσταση των στεφανιών περνώντας τα γύρω από το χείλος του Djembe. Πρέπει ίσα-ίσα να χωράει ανάμεσα τους σφιχτά, το σχοινί των κόμπων και το δέρμα. Αν είναι λίγο πιο φαρδιά, ίσως μπορούμε να καλύψουμε τη διαφορά τυλίγοντας επιπλέον ύφασμα.
Αν το κενό που αφήνουν είναι όμως μεγαλύτερο, πρέπει να τα κόψουμε και να μικρύνουμε τη διάμετρό τους.
Συχνά το ξύλο έχει ξεραθεί με τα χρόνια και έχει συρρικνωθεί, αναγκάζοντάς μας να μικρύνουμε στεφάνια που άλλοτε ήταν σωστά.
Αν τα στεφάνια είναι εντάξει, κόβουμε λωρίδες από ένα
ύφασμα και το τυλίγουμε γύρω από το στεφάνι, σταθεροποιώντας το με κόλλα στο τέλος.

Η επιλογή του σχοινιού

Διαλέγουμε ένα σχοινί διαμέτρου 4 mm, αν περνάμε κατσικίσιο δέρμα και οπωσδήποτε 5 mm, αν περνάμε μοσχαρίσιο. Η αντοχή του σκοινιού πρέπει να αποδεικνύεται με πιστοποίηση για τουλάχιστον 400 kg και αν είναι δυνατόν να είναι προελασμένο. Ενδεικτικά, για ένα Djembe με 28 κόμπους, θα χρειαστούμε περίπου 4 m για τους κόμπους στο κάτω στεφάνι, 6 m για το πάνω στεφάνι και 19 m για τα κάθετα τμήματά του και το κούρδισμα.

Οι θηλιές στα στεφάνια

Συνήθως αρχίζουμε κάνοντας τους κόμπους από το κάτω (το πιο μικρό) στεφάνι, κάνοντάς τους όσο πιο σφιχτούς
γίνεται, βλέποντας πόσοι χωράνε. Η τελευταία θηλιά είναι ο κόμπος που ενώνει τις δύο άκρες.
Μετά κάνουμε το πάνω στεφάνι με τον ίδιο ακριβώς αριθμό κόμπων. Καλό είναι ανάλογα με το μέγεθος του Djembe, να έχουμε από 26 έως 30 κόμπους.

Η επιλογή του δέρματος

Επαναλαμβάνοντας όσα αναφέραμε στο κεφάλαιο 2, το δέρμα είναι από κατσίκι ή μικρό μοσχάρι.
Πολύ καλό θεωρείται το δέρμα της αντιλόπης, αλλά απαγορεύεται η χρήση του επειδή είναι απειλούμενο είδος στη δυτική Αφρική.
Το κατσικίσιο δέρμα έχει πιο οξύ ήχο και είναι πιο εύκολο στο παίξιμο, αλλά σπάει πιο εύκολα όταν το τεντώνουμε για να βγάλει το 100% της δύναμής του.
Το μοσχάρι απ’ την άλλη είναι πιο χοντρό και αντέχει πολύ περισσότερο τέντωμα. Αυτό βέβαια το κάνει πιο σκληρό για τα χέρια (ιδίως ενός αρχαρίου).
Όσο πιο χοντρό είναι, τόσο έχει περισσότερες μεσαίες αρμονικές (νότα), που μπορεί να είναι μειονέκτημα, βγάζοντας έναν ήχο που μοιάζει περισσότερο στα Congas, αντί τον ξερό ήχο που θέλει κάποιος από ένα Djembe. Οπότε η καλύτερη επιλογή είναι χοντρό δέρμα από κατσίκι ή λεπτό από μοσχάρι.
Μέχρι την ώρα που γράφεται αυτό το βιβλίο, δεν έχω βρει κάποιο ελληνικό ή ευρωπαϊκό δέρμα που να είναι αρκετά γερό ώστε να αντέχει στο τέντωμα ενός επαγγελματικού Djembe (σπάνε εύκολα). Ούτε και κάποια πειστική συνθετική απομίμηση (όπως έγινε με επιτυχία στα Νταούλια ή τα Bendir π.χ.).

Το ξύρισμα του δέρματος και η τοποθέτησή του

Σε μια λεκάνη μουλιάζουμε το νέο δέρμα μέχρι να μαλακώσει (1 ώρα αν είναι κατσίκι, παραπάνω αν είναι μοσχάρι, ανάλογα με το πάχος του). Πριν το τοποθετήσουμε, χρήσιμο είναι να το τεντώσουμε όσο μπορούμε (πατώντας το και τραβώντας το από κάθε του γωνία ή με τη βοήθεια κάποιου!).
Μια σοφή ιδέα είναι η αγορά ξυρισμένου δέρματος. Όχι μόνο γλιτώνουμε τη βρώμικη και επικίνδυνη διαδικασία του ξυρίσματος, αλλά μπορούμε να ελέγξουμε το δέρμα για τυχόν ατέλειες.

Κοιτάζοντάς το μπροστά από φως, μπορεί να εντοπίσουμε μικρές τρύπες ή σκισίματα (αλλιώς, κινδυνεύουμε να τα ανακαλύψουμε μετά το ξύρισμα).
Αν παρ’ όλα αυτά έχουμε ένα δέρμα με τρίχες, μόλις μαλακώσει, το ακουμπάμε απλά στο σώμα του Djembe και το ξυρίζουμε με ένα κοινό ξυραφάκι, με προσοχή και πάντα με τη φορά που πάνε οι τρίχες. ΠΟΤΕ κόντρα.

• Μετά το ξύρισμα, απλώνουμε το δέρμα στην επιφάνεια εργασίας μας ή στο πάτωμα, ακουμπάμε επάνω του το στεφάνι του (αυτό που δεν έχει κόμπους) και το κόβουμε έτσι ώστε να προεξέχει 8 με 10 εκατοστά γύρω γύρω.
• Του κάνουμε τρύπες περιμετρικά με ένα κοπίδι, ανά π.χ. 6 cm (ή ακόμη καλύτερα με το ειδικό εργαλείο – διακορευτή – που χρησιμοποιούν οι δερματάδες, για τρύπες στις ζώνες).
• Το τυλίγουμε γύρω από το στεφάνι. Αν είναι από κατσίκι, προσέχουμε ώστε η ράχη του ζώου, που φαίνεται σαν μια σκούρα γραμμή, να είναι ακριβώς στη μέση. Στα μοσχάρια απλά έχουμε επιλέξει κομμάτι δέρματος που να μην έχει διαφορές στο πάχος του.
• Το τεντώνουμε όσο πιο σφιχτά γίνεται, δένοντάς το με ένα σχοινί, που περνάμε αντιδιαμετρικά από τις τρύπες, φτιάχνοντας ένα πουγγί.

Αν απλά έχουμε χαλαρώσει το σχοινί:

• Ακουμπάμε το πουγγί πάνω στο Djembe περνώντας το κάτω από το άλλο στεφάνι με τους κόμπους.
• Ξαναπερνάμε τα κάθετα σκοινιά που είχαμε χαλαρώσει νωρίτερα.

Αν αντικαθιστούμε το σχοινί:

• Όταν τελειώσουμε με τις θηλιές στα στεφάνια, τοποθετούμε το πουγγί πάνω στο Djembe.
• Τοποθετούμε το μεγάλο στεφάνι με τους κόμπους από πάνω του.Αρχίζουμε να περνάμε τις κάθετες γραμμές με το μακρύ σχοινί.
• Από κάθε θηλιά περνάει το σκοινί 2 φορές, μια κατεβαίνοντας και μια ανεβαίνοντας.
• Βολεύει να ακουμπήσουμε ανάποδα το Djembe σε μια επιφάνεια. και να αρχίσουμε από τη μέση του σχοινιού, περνώντας τα μισά κάθετα προς τα δεξιά και τα άλλα προς τα αριστερά, ώστε να μην αναγκαζόμαστε να περνάμε όλο το μήκος του από κάθε θηλιά, αλλά το μισό.

• Συνεχίζουμε το πέρασμα των κάθετων μέχρι να συναντηθούν τα δύο άκρα του σκοινιού.
• Στο τέλος κάνουμε μια θηλιά στη μια άκρη και περνάμε την άλλη.

• Αρχίζουμε να παίρνουμε τα μπόσικα χρησιμοποιώντας ένα ξύλο για μοχλό (π.χ. μια μπαγγέτα από Doundoun).
• Η μεγάλη δυσκολία, όσο τραβάμε το σχοινί, είναι να παραμείνουν τα στεφάνια οριζόντια, με ίσες αποστάσεις απ’ όλες τις πλευρές. Γι’ αυτό, αν κατεβεί πολύ από τη μια πλευρά, το αντισταθμίζουμε τραβώντας την αντιδιαμετρική της.

Το τελείωμα του δέρματος

Μετά από ένα πρώτο σφίξιμο, σταθεροποιούμε την άκρη του σχοινιού και ασχολούμαστε με το κόψιμο και το τελείωμα της άκρης του δέρματος. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι για να το κάνουμε.

Παραθέτω τρεις εναλλακτικούς τρόπους:

• Κόβουμε την άκρη του, αφήνοντας να περισσεύουν περίπου 5 cm δέρματος περιμετρικά και μετά το σουρώνουμε.
Αυτό το σούρωμα μόλις ξεραθεί το δέρμα, το εμποδίζει να γλιστρήσει ανάμεσα στα στεφάνια.

• Αλλιώς, κόβουμε (ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ) το δέρμα που περισσεύει, ίσα με την επιφάνεια του οργάνου.
Μετά το σταθεροποιούμε, όσο είναι ήδη υγρό, πάνω στο χείλος του οργάνου με ένα σχοινί ή μια μονωτική ταινία, έτσι ώστε στεγνώνοντας να παραμείνει κολλημένο πάνω του.
Το κοφτερό αυτό τελείωμα θα κατέβει πιο κάτω από το επίπεδο του υπόλοιπου δέρματος με το κούρδισμα του οργάνου, ώστε να μην ενοχλεί τα χέρια παίζοντας.

• Το ίδιο μπορεί να γίνει διπλώνοντας όμως προς τα κάτω την άκρη του δέρματος, καλύπτοντας το στεφάνι. Με αυτό το τελείωμα μπορείς να αφήσεις και τις τρίχες ακούρευτες, για ομορφιά.

• Αφήνουμε το δέρμα να στεγνώσει π.χ. μια μέρα στον ήλιο (ανάλογα και με τον καιρό).
• Την επόμενη μέρα, παίρνουμε πάλι τα μπόσικα από τις κάθετες γραμμές, 1 ή και 2 φορές.
Τώρα βολεύει να χρησιμοποιήσουμε το ειδικό εργαλεία για πιο έντονο σφίξιμο, προσέχοντας πάντα να μένουν παράλληλα τα στεφάνια.

Το πλέξιμο (κούρδισμα)

Μετά τα μπόσικα, αρχίζουμε το πλέξιμο (κούρδισμα).
Σκοπός μας τώρα είναι, με το σχοινί που περισσεύει, να υποχρεώσουμε τις κάθετες γραμμές να διασταυρωθούν, τεντώνοντας επιπλέον το δέρμα.
Περνάμε το σχοινί κάτω από τις δύο κάθετες γραμμές που θέλουμε να διασταυρώσουμε και γυρίζοντας προς τα πίσω, το περνάμε πάνω από την πρώτη και κάτω από τη δεύτερη κάθετο.
Τραβώντας το σχοινί, η μια γραμμή αναγκάζεται να περάσει κάτω από την προηγούμενη τεντώνοντας.
Προσέξτε να τραβήξετε καλά προς τα κάτω το σχοινί, ώστε να έχετε αρκετό χώρο και για δεύτερο γύρο κουρδίσματος και για τρίτο.